Maatschappelijk Hoofdmenu Startpagina


Uitleg over het circus

Nederlands:circus
Frans:cirque
Duits:Zirkus
Engels:circus
Spaans:circo
Italiaans:cirsenci, circence

Circustent
Vroeger werden eenvoudige circusvoorstellingen in de open lucht gehouden.
Later werd een houten gebouw voor de voorstelling in elkaar gezet en na de voorstellingen werd
het gebouw weer gedemonteerd een meegenomen naar de volgende stad of dorp.
Soms worden voorstellingen in een vast gebouw gehouden zoals een theater en expositieruimte.
Meestal gebruikt een circus een reusachtige tent.
Bouw van de tent
De mast wordt hydraulisch omhoog geperst met de tent eroverheen.
Indeling
In de tent bevinden zich
de piste(s), de zitplaatsen (tribune) en de ruimte voor het orkest (orkestbak).
Pal achter en naast de artiesteningang staan de requisieten klaar.
Tribune
Het publiek zit op de tribune. De stoelen of banken staan in een driekwart-cirkel om de piste.
De tribunes lopen van binnen naar buiten omhoog zodat iedereen alles goed kan zien.
Dat is het idee van een amphitheater.
Rangen paradijs = uilenkot = engelenbak = waar de goedkoopste plaatsen waren.
De meeste plaatsen heten parterre. De loge is vlakbij de rand van de piste.
Piste of circuspiste
De piste of circuspiste is de plek waar de circusartiesten en dieren optreden.
Sommige circussen hebben drie pistes naast elkaar, vooral Amerikaanse.
De omtrek van de piste is een ongeveer halve meter hoge en brede balk tussen publiek en artiesten.
Tussen de piste en het gordijn vanwaar de artiesten opkomen, is de rand verwijderd.
De circuspiste wordt voor het optreden van dieren van een dikke laag zand of zaagsel voorzien
(onder andere om de uitwerpselen gemakkelijk te kunnen opruimen).
Voor roofdieren wordt er een kooi in de piste geplaatst met één uitgang via een tunnel naar de
dierenverblijven.
Rekwisieten
De rekwisieten zijn de spullen die de artiesten gebruiken.
Ze staan zo dicht mogelijk bij de piste opgeslagen.
Stallen
In de pauze kan het publiek de stallen bezoeken.
Daar zitten de dieren in kooien of staan ze in eigen tenten.

Programma
Het programma is de verzameling nummers of acts dat tijdens een voorstelling wordt aangeboden.
Het programmaboekje geeft niet alleen het te verwachten programma weer,
het vertelt ook iets over de de artiesten en het circus zelf.
Publiek + Spreekstalmeester
Het 'hooggeëerde publiek' is de verzameling betalende bezoekers van het circus.
Kreten
spectacle extraordinaire = buitengewoon schouwspel.
spectakel

Acts of nummers en circusartiesten
Iedereen die in in het circus voor publiek optreedt, is een circusartiest
Een act of een nummer is een optreden door een groep artiesten of door een solist
die meestal in een programmaboekje vermeld wordt.
(Een solist treedt alleen op.)

Acrobatiek

Acrobatiek wordt beoefend door een acrobaat die opmerkelijke gymnastische kunsten met het lichaam uitoefent.
Voorbeelden zijn de flic flac, een achterwaartse sprong waarbij het lichaam een hele draai maakt.
Sommigen kunnen dat zelfs zonder handstand. Dan is het een salto mortale. Zie hieronder.
Links zie je de flic flac en rechts de salto. De plaatjes komen van Wikipedia.
Ze zijn vrij van rechten.
LET OP: Niet zonder deskundige leiding zelf proberen. Je kunt je nek of rug breken!!!

De salto is een voorwaartse sprong waarbij het lichaam een hele draai maakt,

de salto mortale (letterlijk een dodelijke sprong) is een zeer gevaarlijke flic flac of
salto die vaak geblinddoekt wordt uitgevoerd.
Bal-loper

is een artiest die allerlei kunstjes uithaalt terwijl die op een grote bal loopt.
Hoe groter de bal, hoe gemakkelijke het lukt.
De steltloper wandelt op stelten. Dat zijn zijn zeer lange houten benen.

De boeienkoning laat zich vastbinden met touw of kettingen.
Vaak wordt hij bedreigd door water of vuur.
Zal hij zich op tijd bevrijden?

Capoeira

Capoeira is een Braziliaanse vechtsport waarbij de twee vechters afwisselend op handen en voeten in snel tempo dicht om elkaar heen draaien.
(Bij een echt gevecht schakelt de één de ande ander uit met een knock-out.)
Duo acrobatiek wordt door twee mensen beoefend.

Fietsacrobatiek
gebeurt op een éénwieler dan wel op een tweewieler die soms erg hoog is.
Luchtacrobatiek vindt hoog in het circus plaats:
trapeze
Een trapeze is een soort schommel die hoog in de tent opgehangen is.
Meestal is er een vangnet onder gespannen om een eventuele val te breken.

vliegende trapeze
Vaak zijn er twee trapezes waardoor de trapezisten van de ene naar de andere kunnen 'vliegen'.
Vaak hangt er één sterke man ondersteboven, de catcher of vanger.
Deckenlauf

Hier zie je Marika uit Tsjechië decklaufen, ondersteboven lopen, aan haar voeten hangend.
Slangenmens
Een slangenmens heet ook wel een contorsionist, contortionist of Klischnigg (D)
Zo iemand kan de meest plastische poses aannemen.
Sommigen kruipen in een onmogelijk kleine, doorzichtige doos.
Buikspreker
Andere woorden voor een buiksprekerzijn
ventriloquist (E), ventriloque (F), Bauchredners (D)
Clownerie
verschillende soorten clowns zijn
claune clown comédien harlekijn komiek nar Pierrot potsenmaker Domme August Hanswurst hansworst
Equilibrist of evenwichtkunstenaar
Koorddansen
De koorddanser of draadloper kan op een slap koord of op een strakke lopen.
Een lange horizontale stok helpt bij het bewaren van het evenwicht.
Jongleren
Jongleren doet een jongleur of joculator.
Jongleren is de handigheid waarmee objecten gegooid en gevangen worden.
Vaak zijn die objecten ballen, diabolo’s, kegels, stokken en … .
animatie met drie ballen
van wikimedia; geen copyright
Krachtpatsers
Bascule
De sterke man draagt twee personen, aan elke arm één.
Een bascule is een soort weegschaal of balans.
Catcher
Zie de vliegende trapeze.
Dwergwerpen
mag vandag de dag niet meer. De ene sterke man wierp een dwerg naar een andere
die hem opving. Dat vond men mensonterend.
Gewichtsheffer
Die spreekt voor zich.
Menselijke kogel uit kanon
Eén persoon kruipt in de loop van een kanon.
Als hij wordt afgeschoten, vliegt hij 10 à 20 meter door de lucht.
In de loop kan de kracht fors zijn.
Soms wordt het kanon gedragen door een obusman die de terugslag van het kanon moet opvangen.
Piramide
Soms klauteren er meerdere mensen op de onderste sterke man.
Ze vormen een soort piramide.
Minstreel of minnestreel
Een minstreel of minnestreel is een zanger en/of voordrachtskunstenaar die vooral in de
middeleeuwen de adel vermaakte.
Paarden
Circuspaarden worden op verschillende manieren gebruikt.

Voltes, voltige en voltiseur
Een voltigeur, een kunstrijder, is iemand die in een vloeiende beweging op een meestal rustig galopperende paard springt. De turnoefeningen vormen de voltige.
De voltigeur past zich aan het paard aan en mag hem geen last veroorzaken.
Een volte is de cirkel waarin het paard rond loopt.
De longe is longe = leireep, toom, touw of lijn waaraan men een paard in een cirkel (een volte dus) laat lopen. Soms loopt het paard los.
Vaak draagt het paard een voltigeersingel met handvatten om zijn buik.
Rijder
Met een rijder wordt altijd een paardrijder bedoeld. Dat is hetzelfde als een ruiter.
Sommige ruiters jongleren op de rug van een paard. Anderen doen atletische activiteiten.
Hogeschool. Een heel bijzondere dressuur van paarden is, dat ze een soort dans hebben geleerd.
Pantomime
Pantomime is een 'toneelstuk' zonder tekst. Alles wordt door een pantomimespeler uitgebeeld.
Rolschaats
Een rolschaats-act gebeurt vaak op een verrassend kleine tafel waarop een pirouette wordt uitgevoerd
Een pirouette is een snelle draaiing om de verticale as van de rolschaatser.
Schaduwspel of schimmenspel
Het schaduwspel of schimmenspel heet in het Javaans: wajang. Het is vaak een poppenspel.
Omdat het publiek rondom zit, wordt dit maar weinig in het circus uitgevoerd.
Scherpschutter
De scherpschutter
kan met messen(messenwerper),
pijl en boog (boogschutter),
lansen en
vuurwapens (revolverheld)
trefzeker zijn doel raken.
Slangenbezweerder
Een slangenbezweerder treedt op met een brilslang of cobra van ruim een meter lang.
Vaak worden ze door fluitspel uit een mand gelokt.
Deze slang vreet het liefst ratten.
Trampoline
De trampolinespringer voert tijdens het springen vaak acrobatische toeren uit.
Trucs
Een goochelaar of prestidigitateur
vertoont verdwijn- en verschijntrucs waarbij vingervlugheid een belangrijke rol speelt.
Een illusionist
vertoont verdwijn- en verschijntrucs waarbij apparaten een belangrijke rol spelen.
Een tovenaar
laat dingen uit het niets verdwijnen of verschijnen.
De samenstellers van deze website geloven niet dat die bestaan.
Het zal altijd om een goochelaar of illusionist gaan.
Een zakkenroller
ontdoet een nietsvermoedende bezoeker van zijn horloge, portefeuille, mobieltje, ...,
terwijl het publiek daar getuige van is.
Hij geeft alles de onthutste bezoeker terug.
Er bestaat een lang Frans woord voor deze kunstenaar, maar ik weet het niet meer. Als u het weet, laat het me alstublieft weten via efdeeroos@gmail.com. Bij voorbaat dank.
Vuurspuwer
De vuurspuwer neemt een slok petroleum in zijn mond.
Die sproeit hij uit over een vlam die daardoor sterk oplicht.
Hij moet goed opletten, dat hij niets in de brand steekt!
Let op Niet zelf doen. Je loopt risico op ernstige brandwonden!
Wilde dieren
In principe zijn alle dieren wild: ze komen uit het wild, uit de natuur.
De fazant en het konijn, bijvoorbeeld, worden bij de poelier als ‘wild’ verkocht.
In het circus bedoelt men met wilde dieren de roofdieren zoals alle katachtigen en beren.
De dompteur leert zijn dieren allerlei trucs zoals door een brandende hoepel springen.
Cavalcade
Aan het eind van een circusvoorstelling wordt een cavalcade getoond.
De cavalcade is een optocht waarbij alle artiesten nog even te zien zijn.
Zwaaiend nemen zij afscheid van het publiek.
Soms wordt een cavalcade als een ceremoniële binnenkomst of als grootse entree gehouden.
Zeldzamer is de cavalcade als reclamestoet door een dorp of stad.

Circusmuziek
De circusmuziek wordt uitgevoerd door het circusorkest.
Dat orkest zit in de orkestbak. Dat is boven het gordijn waar de artiesten binnenkomen.
Bepaalde melodieën zijn in het circus zeer populair zoals
'Binnenkomst (van de gladiatoren)', 'Caravan', Indiase muziek die men aanduidt als fakirmuziek, 'De Springende Kikker',
'de Waldenburger galop', 'Tico Tico', 'Cinnamon and Spice', 'Oh mein Papa', 'Vlucht van de hommel'
De bekendste Nederlandse circusorkestleider is Coty Teutenberg

Bijzondere voorstellingen
Honden- en apencircus
Dat is een circus waarin honden en apen de artiesten zijn.
Natuurlijk is er ook sprake van 'apen- en honden'circus.
Kerstcircus
Een kerstcircus is een circusvoorstelling rond kerstmis.
Het kerst- of wintercircus is vaak een familiegebeurtenis met kinderen.
Kindercircus
Dat is een circus waarin kinderen de artiesten zijn.
Paardenspel of paardenspul
Dat is een circus waarin paarden de hoofdrol of enige rol spelen.

Buiten het circus
Boniseur
Een boniseur maakt bonisementen of een verkooppraatje. Hij maakt in feite mondeling reclame.
Hij kan een marktkoopman of standwerker zijn, maar ook iemand die bij de ingang van een circus-
of kermistent staat om het publiek naar binnen te lokken.
"Komt dat zien, komt dat zien!"
is de bekendste kreet. Soms gebruikt hij een balletje aan elastiek om aandacht te trekken van
voorbijgangers. Soms geeft hij al een voorproefje van wat de kijker te wachten staat.
(Bij reclame voor films heet dat een trailer.)
Natuurlijk wordt er ook gebruik gemaakt van annoces of adevertenties.
Circusschool
Circusschool
Club van circusvrienden
Zie: www.club van circusvrienden.nl
Impresario
Als een artiest geen vast werk heeft, zoekt zijn impresario naar passend werk.
Plakploeg
De plakploeg hangt op veel plaatsen affiches op om te laten weten wanneer het circus in de buurt is.
Winkeliers die de flyers in hun etalage willen hangen, krijgen meestal vrijkaartjes.
De plakploeg zorgt dus voor reclame.
Staangeld
is een huur, een gemeentelijke belasting, om op een terrein te mogen staan.
Staangeld heet ook precario. Het gaat om het gebruik van de gemeentegrond (huur) en de faciliteiten zoals drinkwater, electrische energie en riool.
De precario is soms onredelijk hoog waardoor het circus niet kan komen.

Kermis
Het Vlaamse woord voor kermis is foor. De moderne kermis wijkt sterk af van het moderne circus.
Een bijzondere attractie op de kermis die zeer verwant is aan circusactiviteiten is:
Kooi met motoren
De kooi kan de vorm van een bol of van een cilinder hebben.
In de kooi rijden met verrassend grote snelheid een aantal motorrijders
die aan de cilinderwand lijken te kleven of die in een bol over de kop gaan!


Maatschappelijk Hoofdmenu Start